📚 Bilişim Teknolojileri ve Yazılım-Eğitim Portalı
Öğrenci ve öğretmen kaynaklarına hızlı erişim noktası.
TEMA:
İçerik Çerçevesi:
👨🎓 Öğrenci Bilgi Notu
Proje Hazırlarken Bilmeniz Gereken 3 Önemli Kural: Telif Hakkı, İzin Alma ve Kaynak Belirtme
Merhaba sevgili arkadaşlar! Okul projeleri, sunumlar veya okul gazetesi için internetten araştırma yaparken çok güzel resimler ve bilgiler buluyorsunuz. Peki, bunları projenizde kullanırken nelere dikkat etmeliyiz? İşte size 3 altın kural:
Senaryo: Okul Gazetesi İçin Proje
Diyelim ki, okul gazeteniz için "Gezegenler ve Uzay" konulu bir makale hazırlıyorsunuz. Araştırma yaparken internette harika bir görsel ve bilgi buldunuz.
1. Telif Hakkı (Eserin Sahibi Olma)
Kavram: Bir eseri (resim, yazı, şarkı, fotoğraf) yapan kişinin, o eseri kullanma ve çoğaltma hakkının sadece kendisine ait olmasıdır. Bu hak, o kişinin emeğini ve yaratıcılığını korur.
Örnek Durum:
İnternette, Dünya'nın uzaydan çekilmiş, çok güzel ve net bir fotoğrafını buldunuz. Fotoğrafın altında küçük bir yerde "© NASA / T. J. Jones" yazıyor.
Açıklama: Bu fotoğrafın telif hakkı, fotoğrafı çeken T. J. Jones isimli kişiye (veya NASA'ya) aittir. Yani bu fotoğrafı izinsiz kullanırsanız, o kişinin hakkını ihlal etmiş olursunuz.
2. İzin Alma (Kullanım Yetkisi)
Kavram: Telif hakkı başkasına ait olan bir eseri, kendi çalışmanızda (okul projesi, gazete, sunum) kullanabilmek için eser sahibinden yazılı izin istemektir.
Örnek Durum:
Dünya fotoğrafı o kadar güzel ki, gazetenizde mutlaka kullanmak istiyorsunuz.
- İzin Almalısınız: Eğer fotoğrafın altında özel bir "serbestçe kullanabilirsiniz" notu yoksa, fotoğrafın sahibine bir e-posta gönderip fotoğrafı okul gazetenizde **kâr amacı gütmeden** kullanmak için izin istemeniz gerekir.
- İstisnalar: Bazı görseller **"Creative Commons (CC)"** gibi lisanslarla yayınlanır. Bu, eser sahibinin **"Beni kaynak gösterirseniz kullanabilirsiniz"** gibi önceden izin verdiği anlamına gelir. Bu durumda ayrıca izin almanıza gerek kalmaz, sadece kurallarına uyarak kaynak belirtmeniz yeterli olur.
3. Kaynak Belirtme (Dürüstlük ve İtibar)
Kavram: Başkasının bir fikrini veya eserini kullandığınızı dürüstçe söylemek ve o eserin nereden alındığını, kimin yaptığını okuyuculara göstermektir. Bu, **emeğe saygı** göstermenin ve **intihal (bilim hırsızlığı)** yapmamanın kuralıdır.
Örnek Durum:
Gazete makalenize bir internet sitesinden **"Jüpiter'in en büyük uydusu Ganymede'dir."** cümlesini veya fotoğrafı eklediniz.
Yazı İçin (Metin İçi Atıf): O cümleyi kendi cümleniz gibi yazamazsınız. Cümlenin sonuna, o bilgiyi aldığınız yeri parantez içinde belirtmelisiniz:
***Örnek:*** Jüpiter'in en büyük uydusu Ganymede'dir **(Uzay Bilgileri Sitesi, 2024).**
Görsel İçin (Görsel Altı Not): Fotoğrafı kullandığınız yere, alt yazı olarak neresinden aldığınızı yazmalısınız. **İzin alsanız bile** bunu yapmak ZORUNLUDUR.
***Örnek:*** **Görsel Kaynağı:** T. J. Jones / NASA. (İzin alınarak kullanılmıştır.)
Kısaca Özet (Unutmayın!)
| Kavram | Kısa Anlamı | Neden Yapılır? |
|---|---|---|
| Telif Hakkı | Eserin kime ait olduğu. | Emeği korumak. |
| İzin Alma | Başkasının eserini kullanmak için izin istemek. | Yasal sorun yaşamamak. |
| Kaynak Belirtme | Kullanılan bilginin nereden geldiğini söylemek. | Dürüst ve etik olmak, intihal yapmamak. |
Projelerinizde hem yaratıcı hem de dürüst olmanız dileğiyle!
0 Yorumlar